z5033758280460 92bc66c4ff03812298468a932514a68c.jpg
'Joni mặt tịt và đồng bọn tinh nghịch' của tác giả Nguyễn Khắc Cường vừa đoạt giải B giải Sách Quốc gia 2023. 

Chú mèo Nga và”duyên phận” với người Việt

Giữa cuộc sống bộn bề, phong trào nuôi thú cưng đang thịnh hành. Ở một khía cạnh nào đó, chúng “che chở” cho con người bằng năng lực chữa lành và kết nối. Truyện dài của Nguyễn Khắc Cường kể về những chú mèo, chú chó trong đô thị nhưng đằng sau đó là cuộc sống mong manh và cô đơn của con người hiện đại.

Bối cảnh truyện là khu chung cư và những con phố phụ cận. Đối với người dân đô thị, thú cưng nói chung và những chú mèo nói riêng là niềm vui, chỗ dựa tinh thần, thậm chí như người bạn, người thân trong gia đình. Khi trở về nhà sau một ngày lao động mệt mỏi, có một sinh vật nhỏ bé chờ đợi, vui mừng chào đón, không phán xét, không hoài nghi… cảm giác thật thoải mái.

Ngược lại, đối với thú cưng trong đô thị, bản năng sinh tồn đã bị mất đi rất nhiều và chúng gần như chỉ có mỗi người chủ là nguồn sống lẫn nguồn vui.

Joni là tên một chú mèo Ba Tư, chú vốn sống ở Nga và duyên phận khiến chú gắn bó với Việt Nam. Chú không thích bắt chuột, chẳng mê cá, lười vận động… nhưng chú đáng yêu, phúng phính và có những người bạn “bản địa” siêu tinh nghịch. Đó là chú chó Công Chúa đỏm dáng của tiệm Tóc Kiều, là bạn mèo Xúc Xích bị bỏ rơi từ nhỏ lập “căn cứ địa” tại hầm xe chung cư và được rất nhiều cư dân… lén cho ăn. Là Xám Vện, mèo hoang chính hiệu, Munchkin - chú mèo chân ngắn mộng mơ…

Những người yêu động vật trong chung cư nỗ lực hết sức để tạo group, cùng che giấu chúng mỗi khi Ban quản lý kiểm tra. Thật đáng thương cho chú chó, chú mèo bị giam lỏng, không còn được tung tăng dạo chơi nữa. Tác giả đã dành tặng kết thúc có hậu cho tất cả nhân vật 4 chân trong cuốn sách này một kết thúc có hậu, nhưng chúng ta đều biết rằng ngoài đời thì không phải vậy.

z5033766481275 037c3aa93ea8a8c945f706ebdc40befb.jpg

Joni mặt tịt và đồng bọn tinh nghịch dành cho trẻ em và những người lớn từng là trẻ em, bởi niềm vui khi đọc những điều dễ thương luôn vượt qua mọi lằn ranh tuổi tác. Đặc biệt, những người trẻ cận GenZ sẽ thấy đồng cảm với nhiều khía cạnh trong cuốn sách bởi họ lớn lên với những kiến thức và ý thức mạnh mẽ hơn về vấn đề môi trường, về quyền động vật. Và đây cũng là thế hệ nhạy cảm với nỗi đau, sự cô đơn.

“Đôi khi chúng ta đối xử với bạn mình thật tệ!”

“Mèo sinh ra không chỉ để bắt chuột, chó không chỉ để giữ nhà, tụi nó có mặt trên đời này còn để bầu bạn với con người. Đôi khi chúng ta đối xử với bạn mình thật tệ…” là lời tâm sự của tác giả.

z5033754751138 89c4e16b8caa97adb3870e27226ed3e3.jpg
Tác giả và chú mèo Joni ngoài đời thực.

Chia sẻ với VietNamNet, anh Nguyễn Khắc Cường cho biết: “Joni là con mèo Ba Tư mặt tịt có thật ngoài đời, nó là thú cưng của một vị khách người Nga sang Việt Nam công tác. Xong việc vị khách bay sang một nước khác, nhưng họ không để ý và chọn nhầm hãng bay không được chuyên chở động vật. Thế là bất đắc dĩ, Joni bị bỏ lại ở sân bay Tân Sơn Nhất. Bà xã tôi làm việc ở sân bay, cũng… bất đắc dĩ phải mang Joni về nhà nuôi hộ vị khách với hy vọng họ sẽ quay lại đón. 

Tôi chỉ nuôi mỗi Joni, 4 năm qua đi từ lúc nó 6kg nay cân nặng 10 kg chẵn. Câu chuyện đúng như những gì tôi kể trong sách, chỉ có điều khác là cho đến hôm nay chúng tôi chưa kết nối lại được với người khách và con mèo vẫn ở nhà tôi như một thành viên mới”.

“Nhà tôi ở chung cư. Vấn đề có được nuôi thú cưng hay không vẫn là câu chuyện tranh cãi gay gắt. Ngoài ra, tình tiết con mèo bị bỏ quên trong xe hơi, hay bị rơi xuống từ lầu 6 đều là những chi tiết có thật tại nơi tôi sống. Đó là chất liệu, là nguồn cảm hứng sáng tác”, tác giả nói thêm.

“Dùng thể loại đồng thoại để kể chuyện, tôi muốn rủ rê độc giả nhí bước vào thế giới của mèo Joni, ở đó có chú chó ưa làm điệu, con chim bồ câu và đàn mèo hoang... Tụi nó cũng có đời sống tình cảm như con người, cũng biết vui buồn, hờn giận, khao khát được yêu thương. Trong truyện có tình huống những con mèo, con chó cấu xé nhau dữ dội, nhưng bao trùm lên mạch truyện là thái độ sống rất tử tế giữa những con vật. Tử tế một cách hồn nhiên”, anh Nguyễn Khắc Cường bày tỏ.

z5033760426069 14a4ebc17bdb6b2b6306c2e7974b11fe.jpg
Hình ảnh thú vị về chú mèo Joni đang "xem" màn nhận giải thưởng của tác giả Nguyễn Khắc Cường trên tivi.

Là “Me Rừng” trong bút nhóm Vòm Me Xanh sôi nổi một thời, và hiện là Phó Tổng biên tập báo Tuổi Trẻ (phụ trách khối ấn phẩm Khăn Quàng Đỏ), Nguyễn Khắc Cường đã dựng nên cả một thế giới ngụ ngôn hiện đại nho nhỏ trong Joni mặt tịt và đồng bọn tinh nghịch - một tác phẩm chữa lành và khiến người ta muốn sống tử tế hơn, yêu thương nhiều hơn.

“Mỗi người có lý do để tồn tại trên đời này, và những con thú cũng có quyền được sinh tồn như chúng ta. Thậm chí mèo, chó và nhiều con vật khác nữa từ lâu đã là bạn chí cốt của con người. Khi chúng ta buồn, cô đơn, những con vật này an ủi, xoa dịu và chữa lành. Nhưng có khi nào ta ngồi xuống và lắng nghe nỗi buồn của chúng không? Tôi chỉ khơi gợi nhẹ nhàng câu hỏi này cho độc giả cùng suy nghĩ”, tác giả chia sẻ về dụng ý viết cuốn sách.

Kể thêm về quá trình sáng tác của mình, anh Khắc Cường cho biết: “Sau Joni mặt tịt và đồng bọn tinh nghịch (NXB Trẻ, 2022) tôi viết tiếp cuốn truyện dài Kho báu trong thành phố (NXB Trẻ, 2023). Một số độc giả cũng đề nghị viết tiếp về Joni nhưng tôi chưa có ý tưởng hay”.

Đánh giá về thực tế sáng tác cho thiếu nhi tại Việt Nam, anh Nguyễn Khắc Cường cho rằng: “Truyện thiếu nhi hiện nay in đẹp, phong phú, nhiều tựa sách hơn trước. Có lẽ đây là lứa tuổi bắt đầu làm quen với sách nên các NXB tập trung mảng này để hình thành thói quen đọc cho các em. Tuy nhiên theo quan sát của tôi, tác phẩm cho trẻ em dưới 12 tuổi nhiều hơn, sách cho lứa tuổi 14- 16 có vẻ hiếm.

Hiện nay, nhà nước cũng tập trung phát triển mảng sách thiếu nhi bằng giải thưởng. Các giải thưởng của Hội Nhà văn đều có danh mục sách thiếu nhi. Giải thưởng Sách quốc gia cũng không quên thể loại này. Rồi giải thưởng sách Kim Đồng, giải Dế mèn, mới được công bố trong năm nay là giải thưởng sách cho thiếu nhi của TP.HCM...Tất cả những nỗ lực đó nhằm khích lệ, tìm kiếm, xây dựng nhiều cây bút viết cho thiếu nhi.